Filip IV Piękny, Philippe le Bel

Filip IV Piękny, fr. Philippe le Bel (ur. 1268, Fontainebleau - zm. 29 listopada 1314, Fontainebleau) - król Francji i Nawarry w latach 1285-1314, syn Filipa III Śmiałego z dynastii Kapetyngów i jego pierwszej żony - Izabeli Aragońskiej.

Od pierwszych lat swego panowania zaangażował się w spór z królem Anglii Edwardem I o terytorium Akwitanii, którą zajął zbrojnie w 1293 oraz bogatej Flandrii, opanowanej w 1304. Nieustanne wojny, jakie prowadził Filip IV wymagały wielkich pieniędzy. Zdobywał je wszelkimi sposobami, m. in. przez konfiskaty majątków lombardzkich bankierów i bogatej ludności żydowskiej, przez zamianę powinności lennych na świadczenia pieniężne oraz przez nałożenie specjalnego podatku na duchowieństwo. Gdy ponadto przejął sądownictwo nad duchownymi, papież Bonifacy VIII ogłosił zamiar ekskomunikowania go, do czego jednak nie doszło, wobec wojny domowej między możnymi w samym państwie papieskim i śmierci papieża w 1303. Filip IV kazał wykopać zwłoki Bonifacego VIII i spalić go na stosie jako heretyka. Następni papieże, szukając protekcji Filipa IV, ulegli jego naciskom i począwszy od Klemensa V przenieśli swe dwory do Awinionu na południu Francji. Było to równoważne z uzależnieniem papiestwa od państwa francuskiego.

Filip IV równie bezwzględnie rozprawił się z rycerskim Zakonem Templariuszy, utworzonym w XII w. w Jerozolimie. Gdy oskarżono ich o herezję, wytoczył im, jako zwierzchnik Królestwa Jerozolimy i za zgodą papieża Klemensa V, proces sądowy, w którego wyniku kilkudziesięciu braci zakonnych, po torturach, zostało w 1314 spalonych na stosie. Przy czym majątek zakonu (w tym twierdza Temple, w Paryżu) uległ konfiskacie na rzecz króla.

W okresie panowania Filipa IV bardzo wzrosła rola i znaczenie Paryża. Miasto liczyło wtedy ok. 200 tys. mieszkańców i było największym w zachodniej Europie. Centrum administracyjne, z licznymi pałacami, znajdowało się na wyspie Cité na Sekwanie. Na jej prawym brzegu rozbudowała się dzielnica handlowa, na lewym dominowały budowle sakralne i Uniwersytet Sorbony, który utworzony został już w 1150, jako drugi, po Bolonii, w Europie.

Filip IV Piękny zmarł w 1314. Po nim panowało jeszcze trzech królów dynastii Kapetyngów (987-1328), wszyscy będący synami Filipa IV i Joanny I, królowej Nawarry. Byli to Ludwik X Kłótliwy (1314-1316), Filip V Wysoki (1316-1322) i Karol IV Piękny (1322-1328). Po nich nastała dynastia Walezjuszów (1328-1589). Czas panowania pierwszych pięciu Walezjuszów przypadł na okres wojny stuletniej prowadzonej pomiędzy francuskimi i angielskimi rodami królewskimi o dynastyczne sukcesje poszczególnych księstw francuskich.

Córka Filipa IV - Izabela (1292-1358), w 1308 poślubiła Edwarda II, króla Anglii.

Tytułowy bohater powieści Maurice'a Druona pt. Król z żelaza.

W 1302 roku po raz pierwszy zwołał Stany Generalne.

Herb Filipa, krola Francji i Nawarry